گفت‌و‌گو با حسين حکم‌آبادي، پژوهشگر مروج ارشد
ماهنامه شماره 46 - اردیبهشت 99
آقاي دکتر! ابتدا در ارتباط با عواملي که باعث اضمحلال پسته يا به اصطلاح رايج در استان کرمان- داغو- صحبت بفرماييد و ارتباط داغو با مسائلي مثل آلترناريا و قارچ‌هايي که در اوايل فصل باعث اضمحلال پوست پسته مي‌شود را توضيح دهيد.
در چندين سال گذشته، به‌خصوص در سال‌هاي مرطوب، پُرباران و در مناطقي که باغداران مبادرت به آبياري سنگين در زمان قبل از استخواني شدن پوست پسته مي‌کنند، پس از گذشت 2 الي 3 روز از زمان آبياري، پوست پسته اضمحلال پيدا کرده و مانند کشمش شده و ريزش مي‌کند. اين عارضه با عارضه لکه پوست استخواني تفاوت دارد، اما بسياري از همکاران و باغداران اين عارضه را با عارضه لکه پوست استخواني که در اثر کمبود حرکت کلسيم از برگ به ميوه اتفاق مي‌افتد، اشتباه مي‌گيرند. در اين عارضه، بعد از لوبيايي شدن پسته، درصد بالايي از پسته با ايجاد زگيل در پوست به حالت کشمشي در مي‌آيد و ريزش مي‌کند. در رفسنجان و استان کرمان به اين حالت «پِزگو» مي‌گويند.
برخي نيز اين عارضه را جاي نيش‌زدگي و احتمال خسارت سن و سنک مي‌دانند، که البته هيچ‌گونه سن و سنکي نيز در باغ يافت نمي‌شود.
به اطلاع عزيزان مي‌رساند اين عارضه کمبود کلسيم نمي‌باشد و بعضاً مشاهده کرده‌اند که پس از محلول‌پاشي کلسيم اين عارضه تشديد مي‌شود. البته برخي از باغداران هم اثر محلول‌پاشي کلسيم را در کاهش عارضه موثر مي‌دانند.
|
زگیل یا پزگو |
پس اين عارضه در اثر چه عامل يا عوامل به‌وجود مي‌آيد و تجربيات شما در اين ارتباط چيست؟
در اين رابطه لازم مي‌دانم از جناب آقاي مهندس علي نظري و همکاران ايشان در مجموعه و گروه تحقيقاتي‌شان تشکر کنم که باعث و باني خير شدند و حمايت‌هاي اين گروه باعث حصول يافته‌هاي خوبي در اين ارتباط شد.
در سال گذشته، نمونه‌هايي از مناطق مختلف خدمت جناب آقاي دکتر محمدي و همکاران پژوهشکده پسته ارسال شد و ايشان قارچ آلترناريا را از اين نمونه‌هاي کشمشي شده و داغو استخراج نمودند و در تست بيماري‌زايي روي برگ، بيماري‌زايي ثابت گرديد. سپس، يکي از دانشمندان بيماري‌شناسي از موسسه تحقيقات پسته غازي عنتپ ترکيه به نام دکتر کميل سارپاکايا با هزينه‌هاي مجموعه نظري دعوت گرديد تا پروژه‌اي را در اين ارتباط با همکاري محققان ايراني به انجام برسانند.
در بهار سال گذشته نمونه‌هاي ميوه و دم خوشه مشکوک به آلترناريا و بوتريتيس که از دامغان، بردسکن، ورامين و باغ‌هاي بوئين زهرا (مزرعه تات و پاپلي) جمع‌آوري شده‌بود در آزمايشگاه مورد بررسي قرار گرفت.
بعد از گذشت یک هفته از تعداد 14 پتری مربوط به ورامین، دامغان، پاپلی و مزرعه تات در 2 پتری رشد قارچ مشاهده شد. این دو پتری مربوط به ورامین بوده که هر دو به عنوان مشکوک به آلترناریا کشت داده شدند. در یکی پرگنه قارچی شبیه به آلترناریا توأم با قارچ‌های ساپروفیت رشد کرده‌است و پتری دیگر می‌تواند بوتریتیس باشد.
نمونه‌های ورامین مشکوک به آلترناریا قبل از کشت رشد قارچی مربوط به نمونه‌های ورامین
همچنین در 4 عدد از نمونه‌های کشت شده در داخل شیشه‌های کشت بافت، رشد قارچ دیده می‌شود که یک نمونه مربوط به رقم قزوینی مزرعه پاپلی بوده و پرگنه شبیه به آلترناریا رشد کرده‌است.
نمونه‌های مربوط به رقم قزوینی پاپلی و رشد قارچی
سه نمونه دیگر که مربوط به مزرعه ورامین است و مشکوک به بوتریتیس کشت داده شد، رشد قارچی شبیه به بوتریتیس دیده می‌شد.
نمونه مشکوک به بوتریتیس
پس از جدایه‌های مختلف قارچی در دانشگاه تهران در معیت آقای دکتر حیدری و دکتر کمیل جداسازی شد و مجدداً کشت و خالص‌سازی انجام شد.
شناسایی و اسپوردهی محیط‌ها در اتاقک‌های رشد ویژه قرار گرفته و پس از تهیه اسلایدهای میکروسکوپی، شناسایی انجام شد. در این مرحله جدایه‌های مختلفی از قارچ‌های جنس آلترناریا جداسازی گردید.
آزمون بیماری‌زایی بر روی جدایه‌ها انجام گرفت و اکثر جدایه‌ها پس از آزمون بیماری‌زایی لکه‌های آلترنایی ایجاد نمودند.
تصاویری از آزمون بیماری‌زایی
تصاویر علایم آلودگی در میوه های تلقیح شده
در نیمه اول بهمن سال گذشته ایزوله‌های قارچی به تعداد مورد نیاز در آزمایشگاه تکثیر و تا اسفند برای اسپورزایی آماده‌شدند. در اوایل اسفندماه (بعد از تورم جوانه‌ها و قبل از باز شدن گل‌ها) از ایزوله‌ها سوسپانسون اسپور تهیه شده و روی درختان اسپری گردید. سپس قارچکش‌های مورد نظر به روی خوشه‌های تیمارشده، سمپاشی شد و اثر آنها مورد بررسی قرار گرفت.
نتیجه کلی را خلاصه می‌فرمایید و باغداران چگونه بایستی با این عارضه برخورد داشته باشند.
هنوز نتایج ما در این ارتباط نهایی نشده، اما قارچ‌کش‌هایی مانند تبوکونازول 1.5 لیتر در هزار در زمان عدسی شدن پسته نتایج بهتری داشت. اما پیشنهاد می‌گردد که باغداران با کنترل رطوبت و عدم آبیاری تا زمان استخوانی شدن پوست از این عارضه جلوگیری نمایند. بسیاری از باغداران، به‌خصوص در سال جاری که پیش‌بینی بارش‌های خوبی در بهار داریم از آبیاری‌های سنگین جلوگیری کنند تا بتوانند از این عارضه جلوگیری نمایند تا نتایج ما نهایی گردد.