بیماری سوختگی آلترناریایی پسته
- نویسنده: سید رضا فانی، محمد مرادی
- 20 اسفند 1403
بیماری سوختگی آلترناریایی پسته
ایران با بیش از 500 هزار هکتار باغ پسته، وسیع‌ترین سطح زیر کشت پسته در دنیا را در اختیار دارد و از جمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصول است. با این حال، متوسط عملکرد پسته در ایران با میزان بهینه مورد انتظار فاصله دارد. از مهم‌ترین دلایل این وضعیت، تنش‌های زنده و غیرزنده، به ویژه تنش کم‌آبی و شوری در باغ‌های پسته است. یکی از عوامل بازدارنده تولید، بیماری‌های هوازاد و خاک‌زاد درختان پسته می‌باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به پوسیدگی ریشه و طوقه (گموز یا انگومک)، نماتد ریشه گرهی و سوختگی آلترناریایی اشاره کرد.
پسته یک گیاه دیپلویید و دوپایه است که به‌وسیله باد گرده‌افشانی می‌شود. سوختگی یا بلایت دیررس آلترناریایی به دلیل وابستگی عامل بیماری به شرایط رطوبتی محیط، در کشور کمتر بروز کرده و به همین دلیل نسبتاً ناشناخته است. این بیماری که یکی از رایج‌ترین بیماری‌های پسته در کالیفرنیای ایالات متحده است، برای اولین‌بار در سال ۱۹۷۴ از مصر، در سال ۱۹۸۵ از کالیفرنیا، در سال ۱۹۸۶ از ایتالیا و در سال ۲۰۰۱ از استرالیا گزارش شد. این بیماری یکی از چهار بیماری مهم و اصلی در کالیفرنیا محسوب می‌شود. در ایران، این بیماری برای اولین‌بار توسط امینایی و ارشاد در سال ۱۳۶۸ از کرمان و توسط میر ابوالفتحی و افضلی در سال ۱۳۸۹ از مناطق مرکزی کشور و خراسان گزارش و بیماری‌زایی آن اثبات شد. اطلاعات زیادی درباره پراکنش بیماری در سایر مناطق، غالبیت گونه‌های مختلف بیماری‌زا، همه‌گیرشناسی و اهمیت اقتصادی این بیماری در کشور در دسترس نیست.
بلایت دیررس یا لکه‌برگی آلترناریایی درختان پسته، یک بیماری مهم قارچی است که توسط چندین گونه آلترناریا ایجاد می‌شود. این بیماری یکی از مهم‌ترین بیماری‌ها در کالیفرنیا می‌باشد که شیوع آن می‌تواند منجر به خسارت اقتصادی شدید شود، زیرا علاوه بر تأثیر بر کیفیت، عملکرد محصول را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این امر نشان‌دهنده نیاز به کاربرد رهیافت‌های مدیریتی مؤثر برای کاهش بیماری تحت شرایط باغی است.
علایم بیماری
عامل بیماری روی شاخ‌وبرگ و نیز روی میوه ایجاد علایم می‌کند. روی شاخ‌وبرگ میزبان، بیماری به‌صورت نواحی نکروتیک کوچک و بزرگ که در نهایت به‌هم‌پیوسته و موجب نابودی کل برگ می‌شوند، پدیدار می‌شود. آلودگی‌ها به دلیل تولید فراوان اسپورهای قارچی سیاه‌رنگ هستند و به‌صورت مشخصی توسط هاله‌ای کلروتیک (زردرنگ) احاطه می‌شوند. آلودگی برگ‌ها می‌تواند در فصل بهار و تابستان اتفاق افتد، ولی معمولاً غیرفعال است. علایم بیماری معمولاً در اواخر تابستان و اوایل فصل پاییز، هم‌زمان با رسیدن میوه، گسترش‌یافته و به شدیدترین وضعیت می‌رسند. در صورت فراهم بودن شرایط بهینه، به‌ویژه رطوبت، این بیماری موجب برگ‌ریزی درخت می‌شود.
علایم بیماری روی میوه با گسترش لکه‌های نکروتیک کوچک روی پوسته نابالغ سبز پسته (پوسته رویی) دیده می‌شود (شکل ۳). این آلودگی‌ها به‌صورت مشخص با هاله‌ای قرمز‌رنگ احاطه می‌شوند. در طی رسیدن میوه، یک یا چند منطقه آلوده گسترده شده و قادر به نفوذ به داخل پوسته خواهند بود که نتیجه آن رنگ‌گیری پوست استخوانی در قسمت زیرین است. این امر موجب کپک‌زدگی و کاهش کیفیت پسته بعد از تهاجم قارچ می‌شود. زمانی که لکه‌ها در امتداد شیار پوست سبز میوه تشکیل شده باشد، رنگ‌گیری پوست استخوانی در میوه‌های زودخندان یا میوه‌های با پوست سبز ترک‌خورده، افزایش می‌یابد.
سوختگی آلترناریایی موجب بروز زخم‌های زاویه‌ای یا حلقوی سیاه‌رنگ روی برگ می‌شود. مالش برگ‌های آلوده با انگشت موجب سیاه‌شدن پوست می‌شود. این حالت وجه تمایز با بیماری سوختگی ناشی از قارچ بوتریوسفریا است که هیچ‌گونه اسپوری در سطح زخم‌ها تولید نمی‌شود. زخم‌های سیاه‌رنگ روی دمبرگ‌ها و رگبرگ‌های اصلی پهنک نیز دیده می‌شود. روی میوه‌های نارس، علایم به شکل زخم‌های سیاه کوچک به قطر حدود ۱ میلی‌متر پدیدار می‌شوند. روی میوه‌های رسیده نیز زخم‌های سیاه کوچک به قطر ۱ تا ۲ میلی‌متر و نیز بزرگ به قطر ۵ میلی‌متر روی پوسته رویی تشکیل شده و معمولاً با حاشیه‌ای بنفش مایل به قرمز احاطه می‌شوند. جراحت‌های چندگانه روی برگ و میوه موجب سوختگی برگ و زوال پوسته میوه می‌شود. زوال پوست رویی موجب رنگ‌گیری پوست استخوانی می‌شود. رشد بیش از حد قارچ می‌تواند منجر به حمله به مغز پسته و پوسیدگی آن شود.
جهت مطالعه متن کامل، مقاله را دانلود نمائید.
