بیماری های برگی مهم درختان پسته
- نویسنده: امیرحسین محمدی، معصومه حقدل، محمد مرادی
- 1 شهریور 1403
بیماری‌های برگي مهم درختان پسته در ايران
سوختگي ديرهنگام آلترناريايي
اين بيماري به نام لكه‌برگي آلترناريايي نيز شناخته شده و در مناطق با آب‌وهوای مرطوب، بارندگي زياد، باغهاي با درختان متراكم، آبياري غرقابي و سنگين و يا داراي علف‌های هرز فراوان، مشاهده ميشود. آلودگي شديد در باغ‌های پسته موجب كاهش كميت و كيفيت ميوه پسته می‌شود.
نشانه‌های بيماري:
معمولاً آلودگي برگها در بهار رخ‌داده و پيشرفت بيماري در تابستان متوقف ميشود؛ مگر در مناطق با بارندگی‌های تابستانه.
لكه‌هاي روي برگها گرد تا نامنظم بوده كه با پيشرفت بيماري به‌هم‌پیوسته و ممكن است كل پهنک‌برگ را نيز دربرگرفته كه در اين صورت موجب كاهش فتوسنتز درختان پسته مي‌شوند. تیره‌شدن قسمت مركزي لکه‌ها در آب‌وهوای مرطوب به دليل توليد كنيديومهاي تیره‌رنگ عامل بيماري ميباشد. ريزش شديد و زودهنگام برگها با گسترش آلودگي در پهنک‌برگ، تشكيل لكه‌هاي تيره رنگ كوچك با قطر حدود يك ميلي‌متر روي ميوه هاي نارس، بزرگ‌تر شدن لكه‌ها در ميوه هاي بالغ و احاطه‌شدن آنها با هاله‌اي به رنگ ارغواني مايل به قرمز و گسترش لكه ها در بافت داخلي پوست سبز و لكه‌دار شدن پوست چوبي ميوه پسته از ديگر نشانه‌هاي آلودگي به لكه برگي آلترناريايي ميباشد. در برخي از مناطق، کپک‌زدگی مغز ميوه نيز گزارش شده‌است. این بیماری، در سالهاي پرمحصول نسبت به سالهاي كم محصول شديدتر است؛ بنابراین برگهاي نزدیک به خوشه‌ها و يا برگ‌های قديمي، حساسيت بيشتری دارند. گونه هاي آلترناریا می‌توانند باعث آلودگي جوانه ها، بدون هیچ‌گونه نشانه اي شوند.
كنترل بيماري:
کنترل لكه‌برگي آلترناريايي مستلزم استفاده توام از عمليات زراعي (مديريت آبياري، انجام هرس به منظور افزايش جريان هوا و كاهش رطوبت در باغ و كنترل علف‌هاي هرز در باغ) و چندين نوبت كاربرد قارچ كش ها مي باشد. علی‌رغم اینکه در ساير كشورها براي كنترل لكه‌برگي آلترناريايي، طيف وسيعي از قارچكشها استفاده می‌شود اما در ايران تاكنون قارچ‌كشي براي كنترل اين بيماري ثبت نشده‌است؛ هرچند كه مطالعات مقدماتي براي ارزيابي تأثير و معرفي يك قارچ‌كش در حال انجام مي باشد.
گرچه استفاده چندين نوبته از قارچكشها يكي از راهكارهاي اصلي در كاهش خسارت بیماری لكه‌برگي آلترناريايي ميباشد؛ اما واكنش متفاوت گونه‌هاي مختلف آلترناريا، مقاوم شدن سريع آنها و باقيمانده قارچكشها در پسته، از جمله موارد مهمي هستند كه در هنگام توصيه قارچ‌كش براي كنترل شيميايي این بیماری بايد به آن توجه نمود.
در حال حاضر به شرط تشخيص صحيح بيماري در مناطق با شدت بالاي آلودگي برگ و ميوه، مي‌توان با استفاده از تركيبات گوگردي و يا مسي گسترش نشانه‌هاي بيماري و خسارت آن را كاهش داد؛البته بايستي شرايط آب و هوايي، مرحله رشدي و حساسيت درختان پسته مدنظر قرار گيرد. در صورت نياز به كنترل شيميايي بيماري ، بايستي قارچ‌كش‌هايي مورد استفاده قرار گيرند كه هم پتانسيل ايجاد مقاومت كمتري در ميان گونه‌هاي آلترناريا را داشته‌باشند و هم از نظر باقيمانده در محصول پسته توليد شده محدوديتي نداشته باشند.
از جمله راهکارهایی که در کاهش خسارت لکه‌برگی آلترناریایی مؤثر است می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کوتاه‌کردن زمان آبياري در اواخر بهار و اوايل تابستان؛
- انجام آبياري باغ‌ها به‌نحوی‌که در آن سطح زمين سريعاً خشك گردد؛
- هرس مناسب درختان؛
- كنترل علف‌های هرز كه ميتواند منجر به افزايش جريان هوا و كاهش رطوبت در باغ‌های پسته شود؛
- برداشت به‌موقع پسته براي به‌حداقل‌رساندن آلودگي ميوه ها و لکه‌دار شدن پوست چوبي.
لكه برگي سپتوريايي
ظهور و شدت اين بيماري در باغهاي پسته مناطق مرطوب، زياد ميباشد. در اپيدميهاي شديد، آلودگي درختان به اين بيماري ميتواند باعث ريزش برگها و ضعف درختان گردد.
نشانه‌های بيماري:
در ابتداي فصل و به‌خصوص پس از بارندگيهاي بهاره، لكه‌هاي سبز متمايل به زرد در هر دو سطح برگ تشكيل‌شده كه با پيشرفت بيماري به‌هم‌پیوسته و به رنگ قهوه اي در مي آيند. هم‌زمان با گسترش لكه ها، پيكنيديومها (اندام باردهي عوامل بيماري) در متن لكه ها به‌صورت نقاط سیاه‌رنگ تشكيل مي‌گردند. لكه هاي همراه با پيكنیديومهاي عامل بيماري روي رگبرگ اصلي، دمبرگ‌ها و دم ميوه نيز مشاهده می‌شود.
در باغهاي پسته كاليفرنيا با فعاليت بيمارگر روي ميوه ها، لكه هاي خاكستري تا قهوه اي روشني تشكيل مي شود كه توسط يك هاله قرمز روشن احاطه ميشود؛ اما در ايران نشانه هاي بيماري روي ميوه ها به‌صورت نقاط قهوه اي كوچكي بوده كه در شرايط مرطوب گسترش مي يابند. وجود بارندگي يا رطوبت ناشي از آبياري باراني باعث انتشار كنيديومهاي قارچ و آلودگيهاي ثانويه مي شود كه ممكن است تا اواسط پاييز ظهور آلودگيهاي جديد ادامه يابد.
كنترل بيماري:
در مناطقي كه آلودگي شديد ميباشد، استفاده از قارچكشهاي مناسب به‌محض ظهور اولين نشانه هاي بيماري روي برگها توصیه می‌شود که در موارد ضروري بايد سم‌پاشی‌ها به‌صورت ماهيانه نيز ادامه يابد. هرچند براي كنترل لکه‌برگی سپتوريايي گندم، قارچ‌کش‌هایی به ثبت رسيده اما تاكنون قارچ‌کشی براي كنترل اين بيماري روي درختان پسته معرفي نشده است. در باغ‌های با آلودگي بالا پس از مشورت با كارشناسان خبره و اطمينان از عدم وجود باقيمانده قارچ‌کش و در شرایط كنترل شده، می‌توان از برخي قارچ‌کش‌های مجاز براي كنترل لكه‌برگي سپتوريايي گندم نيز استفاده نمود. در صورت نياز، تنها در صورتي می‌توان از قارچ‌کش‌های حفاظتي مانند دي تيوكاربامات‌ها و سموم مسي استفاده نمود كه اندازه میوه‌ها به يك سانتيمتر يا بيشتر رسيده باشد، تا بدين ترتيب بتوان از گیاه‌سوزی آنها جلوگيري نمود. خودداري از انجام آبياريهاي با دور كم و سنگين در طول فصل رشد نيز می‌تواند در كاهش ميزان خسارت بيماري در باغهاي پسته مؤثر باشد. هرس درختان و رعايت فاصله كاشت به‌منظور تهويه بهتر و كنترل علف‌هاي هرز نيز در كاهش ميزان رطوبت باغ و خسارت بيماري مؤثر است.
