مقالات

دانش فنی پاکسازی افلاتوکسین

در صنعت پسته ایران، که تنها تعداد انگشت‌شماری از صادرکنندگان مجهز به دانش فنی پیشرفته در پاکسازی پسته جهت کاهش ریسک آلودگی افلاتوکسین هستند، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در مسیر بهبود کیفیت محصول پسته صادراتی، محدودیت دسترسی به این دانش فنی است. شرکت «آرین میلان»، از پیشگامان صادرات پسته بدون افلاتوکسین ایران به اروپا، پیش‌قدم شده تا دانش فنی خود را به طور عمومی در اختیار تولیدکنندگان، فرآوری‌کنندگان و صادرکنندگان پسته کشور قرار دهد. ازآنجاکه صنعت پسته ایران با چالش آلودگی افلاتوکسین دست‌وپنجه نرم می‌کند، این اقدام می‌تواند کمک بزرگی به رفع این چالش و در نتیجه توسعه بازار جهانی پسته ایران کند. امید است انتشار این مقاله بتواند سرآغاز حرکتی مؤثر در مسیر ارتقاء کیفیت پسته ایران و افزایش رقابت‌پذیری آن در بازارهای جهانی باشد. توصیه می‌شود خوانندگان این مقاله، نگاهی دوباره به مقاله «افلاتوکسین در پسته» که به قلم نویسندگان همین مقاله در شماره آذرماه نشریۀ دنیای پسته چاپ شد، داشته‌باشند. در آن مقاله، ضمن تشریح ساختار خرده‌مالکی صنعت پسته ایران و تأثیر آن بر مدیریت ریسک افلاتوکسین، بر اهمیت کاهش تنش‌های محیطی در باغ و تسریع فرآیندهای ضبط تر پسته تأکید شد. مرور دوباره مقاله قبلی ازآن‌جهت اهمیت دارد که هم در تأمین ماده‌اولیه مناسب برای تهیه محصول پاک به صادرکنندگان کمک می‌کند و هم اطلاعات مفید جهت کاهش احتمال آلودگی پسته به افلاتوکسین در اختیار باغداران و ضباطان قرار می‌دهد.

مقدمه

صنعت پسته کشور در اثر مواجه‌شدن با تحریم واردات پسته ایران از سوی اتحادیه اروپا از دهه 1370 به طور جدی به دنبال راه چاره‌ای برای معضل آلودگی افلاتوکسین می‌گشت. تلاش‌های اولیه، متکی به برداشت زودتر از موعد پسته رسیده بود که منجر به قیمت تمام شده بسیار بالا برای باغدار و صادرکننده می‌شد و از همین رو قابل تداوم نبود. حجم قابل توجهی از صادرات پسته پاک ایران در این سال‌ها از پسته مکانیک‌خندان تشکیل می‌شد که ماده‌اولیه آن به دلیل دهن‌بست بودن، کم خطرتر از پسته طبیعی خندان بود. در این شرایط، تعداد اندکی از شرکت‌های صادراتی فعال در بازار اروپا و ژاپن، شروع به انجام تحقیقات تجربی و پرهزینه جهت یافتن روش‌های اقتصادی برای تهیه محموله‌های کم‌ریسک از پسته خندان کردند. آقایان میرحسین حسینی، محمدحسین کریمی‌پور و امیرعلی عسگراولادی، خانم اعظم‌السادات مشکانی و مرحوم مهدی آگاه از پیشگامان این راه بودند.

در اواخر دهه 1380، یکی-دو شرکت به برخی موفقیت‌های فنی در این زمینه دست یافته بودند، گرچه به دلیل هزینه بسیار بالای کار، هنوز تا اقتصادی شدن روش‌های آنها زمان طولانی می‌بایست سپری شود. بالاخره در اوائل دهه 1390، اولین نشانه‌های صادرات پسته کم‌ریسک ایرانی به بازار اروپا در احجام تجاری ظاهر شد. البته شروع رقابت با پسته ارزان‌تر و کم‌ریسک کالیفرنیایی و توانایی رقیب در عرضه پسته در قالب قراردادهای بسیار حجیم و با قیمت ثابت، مانع از توسعه بازار پسته کم‌ریسک ایران شد که این وضعیت تا به امروز نیز، همچنان نیز ادامه دارد.

شرکت آرین‌میلان، یکی از معدود شرکت‌های پیشرو در صادرات انواع پسته و مغز پسته کم‌ریسک ایران به اتحادیه اروپا می‌باشد. این شرکت، برای اثبات درجه اطمینان بالای محصول خود، برای مدتی طولانی و در حجمی قابل‌توجه، اقدام به ارسال محموله‌های صادراتی خود به بندر روتردام (Rotterdam) کشور هلند که در زمره سخت‌گیرترین بنادر اتحادیه اروپا از حیث کنترل‌های بهداشتی می‌باشد، کرد.

باتوجه‌به نیت مرحوم مهدی آگاه - مالک وقت شرکت آرین‌میلان - به انتشار دانش فنی این شرکت که هزینه بسیار زیادی از سوی وی صرف خلق آن شده‌بود، اکنون در این نوشته، به ارائه چکیده ساده شده‌ای از روش عملی و اقتصادی برای پاکسازی افلاتوکسین در پسته ایران می‌پردازیم. لازم به تأکید است، گرچه نویسندگان این نوشته علیرغم شناخت و تجربه قابل‌توجه خود در صنعت پسته، از وجود روش اقتصادی دیگری برای کاهش ریسک افلاتوکسین در پسته تجاری مطلع نمی‌باشند، ولی، این بدان معنا نیست که روش ارائه شده، تنها روش اقتصادی کاهش ریسک افلاتوکسین در پسته تجاری بوده و یا در آینده روش‌های بهتری برای این منظور ایجاد نخواهد شد.

جهت مطالعه متن کامل، مقاله را دانلود نمائید.