نشست مشترک انجمن پسته ايران با شرکت هاي توليد کننده روغن ولک
ماهنامه شماره 32 - آذرماه 1397
پس از برگزاري جلسه اول در خصوص روغن ولک در تاريخ 25 مهرماه توسط انجمن پسته ايران، نشست مشترک با شرکتهاي توليد کننده اين نوع روغن در تاريخ 6 آبان ماه با دعوت از شرکتهاي توليد کننده از سراسر ايران برگزار شد. دستور کار اين جلسه، همانديشي و بحث کارشناسي براي يافتن راهکارهاي کنترل کيفيت روغن ولک بود.
در ابتدا، محمودرضا مهدوي اناري، عضو وابسته انجمن پسته ايران ضمن تشريح چرخه رشد و نياز سرمايي درختان پسته و کاربرد روغن ولک در شکستن رکود زمستانه درختان پسته گفت: طبق تحقيقاتي که ما کرديم متوجه شديم که در روغن ولک زمستانه چندين فاکتور فني وجود دارد، يکي درجه سولفوناسيون است و فاکتور ديگر که در روغن ولک زمستانه در آمريکا بهکار ميرود، دماي تقطير ترکيبي (co-distillation temperature) است که در توليد روغن ولک در ايران ديده نميشود. استانداردها دو نوع هستند، يکسري از استانداردها فني هستند که اول به صورت خودکار بايستي کارآيي لازم را داشته باشد و بعد استانداردهاي ايمني هستند. متأسفانه ما در ايران نقطه اشتغال که يک استاندارد ايمني است را سنگ تراز استاندارد کيفي- فني در نظر ميگيريم؛ يعني شما ميتوانيد يک روغن ولکي داشته باشيد که از لحاظ درجه سولفوناسيون، از لحاظ فلش پوينت، پورپوينت و مشخصههاي ديگر، استاندارد را پاس کند، ولي دماي تقطير ترکيبي (co-distillation temperature) آن چيزي که ما براي پاشش زمستانه لازم داريم، نباشد.
پس از صحبتهاي مهدوي، در خصوص قيمت روغن ولک بين حاضران در جلسه بحث شد و بوستاني، مديرعامل شرکت مشکفام فارس راجع به قيمت روغن گفت: وقتي يک روغني را با پارافين استاندارد توليد ميکنيم کمتر از 110 هزار تومان در نميآيد؛ اين محصول را بايد 120 هزار تومان بفروشيم. متأسفانه حتي نمايندگان ما ميگويند روغنتان گران است. قيمت برخي از روغنها در بازار 50 هزار تومان است؛ با 50 هزار تومان نميشود روغن توليد کرد، حتي اگر تقلب هم بکنيم روغن ولک به اين قيمت نميتوانيم تهيه کنيم.
محمد هادي بوستاني گفت: من فکر ميکنم يکسري وظايف به گردن ما توليدکنندهها است و يکسري وظايف به گردن انجمن پسته ايران که قانونيترين و مشهورترين نهاد در زمينه پسته است. در مورد من که توليدکننده هستم تا آنجايي که امکان داشتهباشد وظيفهام راهنمايي باغدار است. در اين زمينه ما از سال گذشته يک برچسب روي محصولمان در نظر گرفتيم تا باغدار آن را بخواند و در مورد مصرف روغن اطلاع پيدا کند. انجمن پسته ميتواند با درخواست از سازمان حفظ نباتات که بر اساس مصوبه مجلس نهاد قانوني و ناظر عالي نباتات کشور است، جلوي توليدات نامرغوب را بگيرد.
ندا کسرايي مسئول بخش تحقيقات شرکت مشکفام فارس در خصوص کيفيت روغن توضيح داد: پارافين ميتواند تعيين کنندة کيفيت روغن ولک باشد و بر اساس استانداردهاي فائو درجهبندي شده و در تمام دنيا به دو صورت زمستانه و تابستانه تقسيمبندي شده و مورد استفاده قرار ميگيرد. اما در ايران به خاطر مشکلات و اقليمهاي متفاوتي که وجود دارد، نميتوانند اين کار را انجام دهند. حتي سال گذشته، موسسه گياهپزشکي دستورالعملي را تدوين کرد و روغنهاي زمستانه و تابستانه را بر اساس درجه سولفوناسيون از هم جدا کرد و حداقلهاي 65 درصد زمستانه و 92 درصد براي روغن تابستانه تعريف کرد. اما ديدند اين کار در اجرا خيلي مشکل ايجاد خواهد کرد و مسکوت ماند. درجه سولفوناسيون ميتواند گياهسوزي و مشکلاتي براي درخت ايجاد کند. علاوه بر درجههاي سولفوناسيون که خيلي اهميت دارد، پارامترهاي ديگري هم مثل ويسکوزيته، چگالي و پورپوينت هم روي کيفيت روغنها تأثيرگذار هستند.
متأسفانه چند سال است که در مناطق پستهخيز ميبينيم کشاورزان روغن ولکي را که با استانداردهاي فائو متفاوت است را ميپسندند؛ يعني فکر ميکنند اگر روغني صرفاً غلظت زيادي داشته باشد و رنگ قشنگي داشته باشد و ماندگاري بالايي روي درخت داشتهباشد، اين روغن يک روغن خوب است. در صورتي که اگر اين روغن غلظتش زياد باشد، مشکلات پيري درخت، زوال درخت و خفگي درخت را در طولاني مدت ايجاد خواهد کرد. از سال 1378 بخشنامه روغن ولک تدوين شده و دارد استفاده ميشود. اگر بتوانيم يک استاندارد براي روغن ولک باکيفيت تعيين کنيم و بر اساس آن دستورالعملي را تدوين کنيم، ميتوانيم جلوي تقلب و مشکلاتي که هم براي ما توليدکنندگان و هم براي باغداران ايجاد ميشود را بگيريم.
در ادامه، بوستاني با اشاره به اهميت مشخصه درجه سولفوناسيون روغن در اثرگذاري آن افزود: متأسفانه اين پارامتر که درصد هيدروکربنهاي اشباع موجود در پارافين است و با اسيد سولفوريک اندازهگيري ميشود، بد تعريف شدهاست، چرا که بر اساس تعريف سازمان حفظ نباتات، درجه سولفوناسيون روغن زمستانه 70 تا 90 درصد و روغن تابستانه 90 تا 98 درصد باشد. البته 90 درصد در هر دو تعريف مشترک است. همچنين بخشي از ايراد مربوط به استاندارد فائو است که حفظ نباتات دارد آن را منتشر ميکند و بايد اصلاح کند. بايد مشخصههاي جديدي براي روغن نوشته شود (اعم از رنگ، چگالي، غلظت، درجه سولفوناسيون و خيلي چيزهاي ديگر).
مسعود کرمي مفرد، مدير عامل شرکت گل شيمي سپاهان افزود: من فکر کنم قبل از هر چيزي، انجمن پسته با سازمان حفظ نباتات جلسهاي را بگذارند و پارامترهايي را که مورد نيازشان است را مشخص کنند و به توليدکنندهها اعلام کنند. همه ما توليدکنندهايم و استانداردهايي که برايمان تعريف ميشود را ميتوانيم رعايت کنيم. نهايت ميتوانيم بگوييم اين روغن با برچسب و بستهبندي جداگانه، مخصوص پسته است، ولي اين کار نيازمند اين است که واحدهاي تحقيقاتي ما و شما و سازمان حفظ نباتات به عنوان مسئول بايد جمع شويم و استانداردهاي لازم را مشخص کنيم.
وي ادامه داد: در خصوص کيفيت، باغدارها و فروشندهها هم مقصر هستند و دليلش هم اين است که هميشه انتظار قيمت پايين دارند. وقتي ما روغن را با کيفيت مورد نظر خودمان و استانداردي که تعريف شده ميخواهيم توليد کنيم، مرتب ميگويند چرا قيمت شما بالا است و پرداخت طولاني مدت هم ميخواهند. به هر حال ما ميخواهيم جنس باکيفيت توليد کنيم و براي آن، جنس باکيفيت نياز داريم. قيمت پارافين اصل در هفته گذشته 8300 تومان بود، اين قيمت در دو ماه پيش 3 تا 4 هزار تومان بودهاست.
در زمينه روغن ولک، مدير فني شرکت رازي شيمي خرم نيز عنوان کرد: ما تا امروز به روغن ولک به ديد مکمل سمپاشي نگاه ميکرديم. و تا الان هم يک نوع پارافين بيشتر نميشناسيم و استاندارد ملي ما بر اساس آن تعريف شدهاست، منتها زمستانه بودن و تابستانه بودنش را با دوز تعيين ميکنيم. يعني ما بر خلاف آن چيزي که فائو روغنهاي متفاوتي را تعريف کرده، روغنهاي متفاوتي در داخل کشور نميشناسيم، چون سازمان حفظ نباتات يک روغن را با درجه سولفوناسيون حدود 92 درصد به عنوان روغن پايه قبول کردهاست که اگر روغن ولک را به صورت فرمولاسيون EC توليد کنيم با 90 درصد پارافين ميشود، اگر بصورت مايونز استفاده کنيم 80 درصد ميشود. در هر حال ماده اصلي پارافين خواهد بود و مکملهاي ديگر امولسي فاير پايه آب هستند، در روغن مايونز، ضد کپک و غيره. بنابراين خود من به عنوان توليدکننده از تفاوت اين دو روغن تا اين جلسه نميدانستم که بايد چه شرايطي داشتهباشند. آيا روغن پايهاي که با اين مشخصات باشد و به عنوان روغن زمستانه مصرف شود، امکان توليدش در داخل کشور وجود دارد يا خير. بايد جواب اين را پيدا کنيم تا استانداردي برايش تعريف شود.
رئيس هيأت مديره شرکت به رشد کوير رفسنجان با اشاره به اينکه بايد بين توليد کنندههاي روغن باکيفيت و بيکيفيت تمايز قائل شد، گفت: روغن ولک توليد شده را ميتوانيم به دو دسته تقسيم کنيم: کساني که پارافين با کيفيت استفاده ميکنند و شرکتهايي که از پارافين غير استاندارد و گازوئيل استفاده ميکنند.
وي افزود: روش توليد، پروسه توليد و کارهاي آزمايشگاهي در کيفيت نقش زيادي دارند، امولسي فايري که استفاده ميشود خيلي مهم است و شايد دو شرکت، پارافيني که استفاده ميکنند هر دو باکيفيت باشد، ولي نحوه فرمولاسيون و پروسه توليدشان فرق کند. روشهاي کيفي خيلي سادهاي وجود دارد که پارامترهاي کيفي روغن را اندازهگيري ميکنند.
مژدگاني با اشاره به افزايش هزينههاي توليد روغن و به تبع آن افزايش قيمت در سال جاري افزود: با توجه به افزايش هزينهها کساني که روغن تقلبي توليد ميکردند، تعدادشان بيشتر خواهد شد. اينجا نقش سازمان حفظ نباتات خيلي مهم است که جلوي اين تقلبها را بگيرند و مديريت کنند.
وي با پيشبيني کاهش مصرف روغن در سال جاري به دليل افزايش قيمت روغن گفت: گراني روغن و کاهش مصرف آن مسلماً در عملکرد باغات هم تأثيرگذار خواهد بود، همانطور که ميدانيد پسته هم ارزآور است و دولت اگر براي اين کار يارانه در نظر بگيرد با صادرات جبران خواهد شد.
شهرام مژدگاني در خصوص عدم تأثيرگذاري روغن نيز گفت: عوامل ديگري نيز همچون روش استفاده و زمان استفاده هم مهم است. بعضي کشاورزها را ميبينيم تا 15 اسفند دارند روغن ولک ميپاشند. مسلماً اين کار جواب نميدهد. بايد حداکثر تا اول اسفند اين روغن پاشيده شدهباشد. جهاد کشاورزي بايد در اين خصوص اطلاعرساني کند، چون زمان هم خيلي مهم است.
اعظم رستگار از شرکت آريا شيمي در خصوص خواسته کشاورزان گفت: کشاورزهايي که در اين جلسه حضور دارند با کساني که ما در فروشگاه ميبينيم خيلي فرق دارند و در اينجا بيشتر عمده مالکها حضور دارند و دنبال کالاي خوب هستند. براي فروشگاهها تخفيف و مدت زمان بازپرداخت پول اهميت دارد و کيفيت اصلاً مهم نيست. اگر يک روغن 20 ليتري 5 هزار تومان از آن يکي روغن گرانتر باشد و درصد تخفيف کمتري داشته باشد، اين کمتر مورد توجه فروشنده است و فروشنده اين را تحميل ميکند به کشاورز. کشاورزهاي خرده مالک که تعدادشان هم زياد است، وقتي فروشنده پيشنهاد ميکند که اين را مصرف کنيد و خوب است، استفاده ميکنند.
نماينده شرکت آريا شيمي اضافه کرد: اگر ميخواهيم يک کار اصولي انجام شود، بايد حتماً يک کار علمي قوي پشتش باشد. به صرف اينکه در آمريکا چکار کردند، ما هم بياييم توليدکننده هايمان را ببريم به آن سمت، شايد در سال اول جواب دهد، ولي دو سال آينده مشکل جديد پيش ميآيد. اگر ميخواهيم يک محصولي باشد که پايدار باشد و براي کشاورزي خودمان در آينده هم مفيد باشد، بايد حتماً يک کار علمي قوي پشتش باشد.
فاطمه راعي از شرکت فاراد نيز با اشاره به اهميت ميزان واکنشپذيري پارافين گفت: روغن ولک در آزمايشگاه به وسيله تست اسيدسولفوريک دو فاز ميشود و روغن پارافيني بهتر است که قسمت بالايي آن خيلي شفاف باشد.
وي در خصوص ترکيبات موجود در روغن ولک افزود: در ساخت روغن ما از پارافين، آب، ضد کپک و تغليظ کننده و امولسي فاير استفاده ميکنيم که آن هم ترکيب خيلي مهمي است. امولسي فاير خوب، بايد يک سر آب دوست داشتهباشد و يک سر آبگريز که بتواند ترکيبي ايجاد کند که اين روغن بتواند در آب حل شود. علاوه بر آن، ما از ترکيبي به اسم سديم بنزوات به عنوان ضد کپک در ساخت روغن ولک استفاده ميکنيم. اخيراً يکسري ضد کپکها يا آنتي باکتريالهايي در بازار وجود دارد که سديم بنزوات نيستند. سديم بنزوات علاوه بر اينکه خاصيت ضد کپکي را به روغن ميدهد، به دليل وجود آب باعث ميشود روغن کپک بزند. سديم بنزوات عاملي است که باعث جوانهزني بيشتر درختهاي پسته ميشود. در روغن ولکي که ميخواهد براي پسته استفاده شود، به نظر مي رسد که بايد حتماً از سديم بنزوات به عنوان ضد کپک استفاده شود، ولي ميدانيد که در بازار ضد کپکهاي زيادي وجود دارد که گاهاً ممکن است شرکتهاي ديگر استفاده کنند، مشکلي هم ندارد.
فاطمه راعي در توضيح ساير نکات فني گفت: نکته بعدي اين است که روغن ولکي که استفاده ميشود، نبايد خيلي سبک باشد و نه خيلي سنگين؛ معمولاً روغن ولکهايي که سنگين هستند براي حالت ضد شپشک و ضد کنه مصرف ميشوند. درست است که ما ميخواهيم درخت را بيدار کنيم، ولي اگر از روغن ولکي استفاده کنيم که خيلي سنگين باشد، اثرات سوئي روي درخت ميگذارد. روي درخت باقيمانده ميگذارد و بعد از گذشت مدتي از بين نميرود و باعث سوزاندن سرشاخهها ميشود و خشکيدگي درخت را موجب ميشود. عامل مهم ديگر، دوز مصرفي است که براي انواع ارقام پسته استفاده ميشود. با توجه به نياز سرمايي ارقام مختلف به نظر ميآيد دوز مصرفي براي پسته اکبري بايد بيشتر باشد و يکسري استانداردهايي در توليد بايد رعايت شود. روغن ولکي که درجه سولفوناسيونش خيلي خوب است، شفاف است و بايد سفيدرنگ يا کرم رنگ باشد، ولي در بازار فکر ميکنند هر چه روغن زردتر باشد باکيفيتتر است.
کيوان کاظمي از شرکت رز پليمرگفت: ما توليدکننده انواع روغن با درجههاي مختلف در مصارف صنعتي تا مصارف دارويي هستيم. ابتداي امر من فکر ميکنم که تدوين استاندارد براي روغني که مورد نظر شما است، بايد گام اول باشد تا توليدکنندهها بدانند که دقيقاً چه چيزي را بايد توليد کنند. من فاکتورهاي مختلفي را مثل درجه سولفوناسيون اينجا شنيدم؛ بعد فرمودند دماي تقطير ترکيبي نيز خيلي مهم است. آن چيزي که در توليد خود روغن تعريف ميشود و مهم است در واقع دو تعريف IVP و FVP است که در واقع نقطه جوش اوليه و نقطه جوش نهايي نام دارند و دماي تقطير ترکيبي ميتواند يک بازه از همان را نشان دهد. چنين مباحثي ميتواند به توليدکنندهها کمک کند که چه پايهايي را بايد استفاده کنند.
نماينده شرکت رز پليمر پيشنهاد داد: اگر روغني را که مد نظرتان است را به ما بدهيد، ما بررسي ميکنيم، اگر بتوانيم خودمان فرموله ميکنيم و اگر بتوانيم وارد بازار شويم اعلام ميکنيم که در توان توليد ما است و دوستاني که دارند توليد روغن ولک ميکنند، روغن پارافين پايه ما را استفاده کنند.
عليپور از شرکت کيان مهر اظهار داشت: اين موضوع از سه جنبه بايد بررسي شود: جنبه اقتصادي، جنبه فني و جنبه مصرفي و نوع بازاري که اين محصول دارد. از منظر فني، روغن ولک يکي از سادهترين محصولات شرکتهاي توليدي سمسازي است و خيلي مقوله پيچيدهاي نيست. مشکل اصلي ما در تأمين مواد اوليه است و دغدغهاي است که خود توليدکنندگان هم دارند. محصولي که مد نظر شما است، اصلاً مواد اوليهاش در بازار ايران موجود نيست، وقتي موجود نباشد، اگر اينجا هم مطرح شود که با چه سيستمي توليد شود، فکر کنم امکانش در حال حاضر وجود ندارد.
وي در خصوص اختلاف قيمت و تنوع کيفيت روغنهاي ولک افزود: در داخل کشور خيلي شرکتها هستند که از نفت سوخته يا هر چيز ديگري دارند روغن ولک توليد و در بازار عرضه ميکنند. علاوه بر آن، بر اساس درصدي که سازمان حفظ نباتات مشخص کرده، ميزان پارافين ميتواند تا يک اندازهاي پايين بيايد و اين درصد ميتواند در هر گالن اختلاف قيمت ايجاد کند.
سعيد عليپور با اشاره به خرده مالک بودن بيشتر سطح زير کشت پسته و دشوار بودن ترويج مشخصهها و استانداردها اظهار داشت: متأسفانه 75 درصد باغهاي پسته زير 5 هکتار هستند و نميتوانند به اطلاعات مربوط به کيفيت و استانداردها دسترسي داشته باشند، پس سازمان حفظ نباتات بايد در اين حوزه ورود بهتري کند. از طرفي استانداردهاي حفظ نباتات تنها کيفيت روغن را نشان ميدهد، درحالي که عملکرد بهصورت مستقيم از ميزان مصرف و نحوه روغنپاشي تأثير ميپذيرد.
وي پيشنهاد داد: براي اينکه جمعبندي اين جلسه راهبردي و عملکردي باشد، بهتر است در اين سه حوزه تقسيم کار انجام شود و افرادي را مشخص کنيم. اگر قرار است در تأمين مواد اوليه روي اين موضوع کار کنند، يک برنامهاي گذاشته شود و انجمن يک نفر را مأمور کند در اين حوزه پيگيري کند. يک حوزه برمي گردد به وضع توليد روغن ولک؛ با دوستان در تهران جلسهاي مجدداً گذاشته شود که در آن حوزه سازمان حفظ نباتات حضورش الزامي است، چون تنها مجموعهاي که ميتواند عمليات توليد روغن ولک را در شرکتهاي سمسازي کنترل و نظارت کند. در حوزه مصرف، آگاهسازي کشاورزان است. فکر ميکنم انجمن و شرکتهاي توليدکننده روي اين مسئله آموزش، ترويج و اطلاع رساني بودجه بگذارند و کالاي خوب را معرفي کنند.
هنگامه جديدي، مسئول فني شرکت سمسازان در رابطه با توليد روغن ولک گفت: به نظر من، همه ما پايه را از يکجا خريداري ميکنيم و فرمولاسيون هم يکسان است. بنابراين، بايد روي بازار نظارت شود، چون قيمتها فرق ميکند و تقلبها زياد ميشود.
مهدوي اناري در خصوص تفاوت کيفيت روغن ولک گفت: من محصولي را در دو مقطع متفاوت زماني با يک برند مشخص تهيه کردم و قاعدتاً تصور و انتظار اين است که اين محصول که با يک برند دارد توليد ميشود، کيفيت امروز تا شش ماه بعدش يکسان باشد؛ اما تست کرديم و ديديم فرق ميکند. بعد متوجه شديم روغني که توليد ميکنند، مواد اوليهاش اين هفته تا هفته آينده فرق ميکند، چون قيمت نفت گران ميشود و مقرون به صرفه نيست که پارافين تهيه کنند و ميروند شبه پارافين تهيه ميکنند.
فاطمه نظري رئيس کميته باغباني انجمن گفت: اگر درخت پسته 700 ساعت نياز سرمايي داشته باشد و زمستان امسال 500 ساعت تأمين شود و 200 ساعت کمبود داشته باشيم با استفاده از دوز 30 ليتر در هزار يا 40 ليتر در هزار جواب ميگيريم، ولي اگر طوري شود که از اين 700 ساعت فقط 250 ساعت يا 300 ساعت نياز سرمايي درخت تأمين شود، اين روغني که سال گذشته ميزديد ديگر جواب نميدهد.
در ادامه مباحث صورت گرفته در جلسه، نماينده شرکت رز پليمر پيشنهاد داد: من يک بشکه رايگان روغن پارافين به مجموعه انجمن ميدهم که با کمک يکي از دوستان توليدکننده که خودتان صلاح ميدانيد، روغن ولک توليد کنيد و روي محصولتان تست کنيد. اگر تست آزمايشگاهي داريد، بدهيد تست کنند و ببينيد وقتي روغن پايه تصفيه کاملتري شود آيا اثرگذار است يا خير؟
مهدوي اناري در اين خصوص گفت: بحث اين نيست که 10 ميليون ليتر را با اين کالا تأمين کنيم، فقط بحث اين است که محصول اکبري ما که حدوداً 25 درصد سطح زيرکشت را تشکيل ميدهد و ترويج آن رو به رشد است، بايستي با روغن سنگين زمستانه از خواب بيدار شود.
محمدعلي اميري مدير سازمان حفظ نباتات جهاد کشاورزي شهرستان رفسنجان گفت: در رابطه با بحث تعريف پارامترهاي کيفي جديد براي روغن ولک، اين امکان پذير است؛ منتهي تا الان هيچ درخواستي در اين رابطه به سازمان حفظ نباتات داده نشدهاست. اين چنين درخواستي ميتواند حتي از طرف انجمن براي يک روغن جديد به عنوان روغن پسته داده شود. مورد ديگري که در جلسه قبل انجمن صحبت شد و ما هم به عنوان سازمان حفظ نباتات موافق آن هستيم، امکان معرفي آزمايشگاه همکار براي بحث سنجش پارامترهاي کيفي روغن است؛ يعني ما ميتوانيم آزمايشگاه پژوهشکده پسته را بهطور رسمي به عنوان آزمايشگاه همکار معرفي کنيم که سنجش پارامترها را علاوه بر آن آزمايش کيفي که صورت مي گيرد، داشتهباشيم. وي در خصوص کيفيت متفاوت محمولهها و برندهاي مختلف ابراز ناخرسندي نمود.
محمودرضا مهدوي اناري افزود: راه اطلاع رساني انجمن و راه ارتباطي آن با فعالان پسته کشور نشريهاي است که چاپ ميکند. در مورد روغن ولک در نشريه بهمن ماه 96 يکسري اطلاع رسانيهايي شدهاست. اگر مطلب جديدي باشد از اين طريق ميتوانيم دوباره اطلاعرساني کنيم.
ناصر طاهري مدير حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزي استان کرمان گفت: به نظر من اگر همين استاندارد روغن ولک که در حال حاضر وجود دارد به درستي رعايت شود مشکل ما بر طرف ميشود. وي توصيه کرد: شرکتها حتماً روغن ولک را به فروشگاههاي مجاز بدهند تا عرضه قانوني صورت گيرد و جلوي تخلف و تقلب گرفته شود. در بحث آموزش بايد با مديريت ترويج هماهنگي کنيد. الان روي بحث زمان مصرف و دوز مصرف اختلافاتي وجود دارد و نياز است مراکز تحقيقاتي که روي اين قضيه کار کردند، کارگاه آموزشي بگذارند و اطلاع رساني کنند. در نهايت اگر شرکتي تخلف کرد و محصولش مناسب نبود به کشاورزان معرفي شود.
کرمي مديرعامل شرکت گل شيمي در مورد نحوه نظارت بر کيفيت روغن ولک گفت: سازمان حفظ نباتات در چهارمحال بختياري در اول فصل خودش نمونه برميدارد و نمونهاي که از ما ميگيرد را به آزمايشگاه ميدهد و آن را نگهداري ميکند. در طول فصل روغنها به صورت تصادفي نمونهبرداري و با نمونه اولي مقايسه مي شوند و اگر موردي بود سريعاً اطلاعرساني ميکنند.
در پايان زهرا مرتضوي عضو پيوسته انجمن پسته ايران در جمعبندي جلسه گفت: من فکر ميکنم اين جلسه براي انجمن خيلي مفيد بود و استارت کاري زده شده که تا الان ميبايست زده ميشد. ما هيچ وقت با شما رو در رو ننشستيم و فکر ميکنم از قبل تا الان براي ما يک ضرر بود. ما تمام حرفهاي شما را پياده و يک نتيجهگيري ميکنيم. احتمالاً يک گروه ايجاد ميکنيم و همه شما را در آن گروه اضافه ميکنيم و راجع به پيشنهادات توليدکنندگان که ميتوانند چه کمکي به ما کنند به يک جمعبندي ميرسيم.