هزینه‌های تولید پسته سال 97
حجت حسنی سعدی
دبیر کمیته باغبانی انجمن پسته ایران
پسته کشور در سال محصولي 97-96 يکي از بي‌سابقه‌ترين و پُرفراز و نشيب‌ترين سال‌هاي خود را تجربه کرد. اين سال از چندين جنبه در مقايسه با سال‌هاي قبل متفاوت بود و باغداران در استثنايي‌ترين سال با شرايط دشوار و پيچيده‌اي براي ادامه فعاليت مواجه شدند. کمبود و نبود محصول در بسياري از مناطق پسته‌کاري ناشي از شرايط سخت آب و هوايي، آزاد شدن فنر تورم و افزايش نرخ ارز از مهم‌ترين مسائلي بودند که باغداران با آنها دست و پنجه نرم کردند. در اين شرايط، توليد‌کننده پسته فقط مي‌تواند چشم اميد به محصول سال آتي داشته‌باشد! در اين بين، آگاهي از هزينه‌هاي توليد، براي سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي در مواجهه با چالش‌هاي پيش روي توليد ضروري به نظر مي‌رسد. به اين منظور کميته باغباني انجمن پسته ايران همانند سال‌هاي گذشته در نيمه دوم سال اقدام به برآورد هزينه‌هاي توليد پسته مي‌کند. در گزارش حاضر سعي شده تا هزينه‌هاي يک هکتار باغ پسته در سال محصولي 97-96 برآورد شود. بايد توجه نمود که هزينه‌هاي توليد پسته براي اين باغ خاص قطعاً قابل تعميم به کليه باغات پسته کشور نخواهد بود. اما روش به کار رفته جهت تعيين هزينه تمام شده توليد، قابل نسخه‌برداري توسط باغداران براي ساير باغات پسته کشور مي‌باشد. به اين نکته نيز بايد توجه کرد که در باغ نوعي مورد بررسي، متوسط برداشت 1،400 کيلو در هکتار بوده‌است که بيشتر از ميانگين برداشت کشوري است. براي باغاتي با ميانگين برداشت کمتر از برداشت مذکور، احتمالاً هزينه تمام شده توليد پسته به مراتب بيشتر خواهد بود.
مشخصات عمومي باغي تأثيرگذار بر هزينه هاي توليد
اطلاعات درج شده در اين بخش از جدول نمايانگر وضعيت عمومي باغ مورد بررسي مي باشند.
|
تاریخ |
بهمن 97 |
پیوند |
احمد آقایی - اکبری |
بافت خاک |
لومی - رسی |
|
کد باغدار |
************ |
فاصله رس |
7 متری |
روش آبیاری |
قطره ای |
|
محل باغ |
************ |
سن باغ |
30 سال به بالا |
کیفیت آب |
کمی قلیایی و کمی شور |
|
مساحت |
*********** |
میانگین برداشت |
1400کیلو گرم/ هکتار |
دوره آبیاری |
12روز |
ميانگين ساليانه هزينه‌هاي جاري باغباني يک هکتار باغ پسته مثمر
هزينه‌هاي جاري باغباني به سه دسته کلي تقسيم شده‌اند:
- کارگري؛
- مواد مصرفي و وسايل جايگزين؛
- اجاره ماشين آلات و خدمات.
فعاليت‌هاي هر دسته از دسته‌هاي فوق نيز زير سه سرفصل باغباني، کود و اصلاح خاک و سم و روغن قرار گرفته‌اند.
در دسته هزينه‌هاي کارگري جهت تعيين هزينه هر فعاليت، ابتدا مقدار کارگر مورد استفاده براي انجام آن فعاليت در سطح يک هکتار را بر اساس نفر-روز در جدول درج مي‌کنيم. در صورتي که فعاليتي به صورت اجاره‌اي انجام شده، بايد معادل نفرروز کارگر به کار گرفته‌شده در جدول منظور گردد. سپس، هزينه‌هاي متوسط کارگر مورد استفاده جهت هر فعاليت را در ستون مربوط وارد مي‌کنيم. با ضرب هزينه واحد در مقدار، هزينه کل کارگري جهت انجام فعاليت خاص محاسبه مي‌شود.
براي محاسبه اجرت روزانه با فرض پرداخت حداقل حقوق و مزاياي ماهيانه 1،486،000 تومان براي هر کارگر در سال 1397 خواهيم داشت:
(شامل 12 ماه در سال + 2 ماه عیدی و پاداش + 1 ماه سنوات) ماه 15 × 1،487،000 تومان
تومان 84،000 ~
( روز تعطیل رسمی غیر جمعه25- روزجمعه 51 - روز مرخصی با حقوق 24- روز سال 365) روز 265
|
عنوان |
واحد |
هزینه واحد |
مقدار |
هزینه (تومان) |
||
|
کارگری |
باغبانی |
بیل زنی |
نفر- روز |
84،000 |
7 |
588،000 |
|
هرس |
نفر- روز |
84،000 |
17 |
1،428،000 |
||
|
علف‌کنی( وجین) |
نفر- روز |
84،000 |
9 |
756،000 |
||
|
آبیاری |
نفر- روز |
84،000 |
15 |
1،260،000 |
||
|
توکاری و پیوند |
نفر- روز |
84،000 |
3 |
252،000 |
||
|
جمع |
نفر- روز |
84،000 |
51 |
4،284،000 |
||
|
کود و اصلاح خاک |
شیمیائی خاک |
نفر- روز |
84،000 |
2 |
168،000 |
|
|
محلول پاشی |
نفر- روز |
84،000 |
2 |
168،000 |
||
|
حیوانی |
نفر- روز |
84،000 |
6 |
462،000 |
||
|
اصلاح خاک |
نفر- روز |
84،000 |
5 |
378،000 |
||
|
جمع |
نفر- روز |
84،000 |
14 |
1،176،000 |
||
|
سم و روغن |
دفع آفات |
نفر- روز |
84،000 |
5 |
420،000 |
|
|
تله گذاری |
نفر- روز |
84،000 |
||||
|
علف کشی |
نفر- روز |
84،000 |
||||
|
قارچ کشی |
نفر- روز |
84،000 |
||||
|
دفع جانور مزاحم |
نفر- روز |
84،000 |
||||
|
روغن پاشی |
نفر- روز |
84،000 |
||||
|
جمع |
نفر- روز |
84،000 |
5 |
420،000 |
||
|
سایر |
|
|
||||
|
جمع |
|
|
|
5،880،000 |
||
در دسته هزينه‌هاي مواد مصرفي و وسايل جايگزين، هزينه هر فعاليت خاص از ضرب مقدار آن نهاده با واحد مناسب در هزينه واحد آن حاصل مي‌شود. تنها نکته قابل ذکر آن است که هزينه‌هاي تعميرات باغ و سيستم آبرساني بايد در زير سرفصل باغباني در اين دسته منظور شود.
|
عنوان |
واحد |
هزینه واحد |
مقدار |
هزینه (تومان) |
||
|
مواد مصرفی و وسایل جایگزین |
باغبانی |
نهال و پیوند |
عدد |
5،000 |
25 |
125،000 |
|
بیل و ... |
عدد |
200،000 |
0.2 |
40،000 |
||
|
قیچی و اره و ... |
عدد |
300،000 |
0.1 |
30،000 |
||
|
تعمیرات سیستم آبرسانی |
متر |
4،500 |
100 |
450،000 |
||
|
جمع |
|
645،000 |
||||
|
کود و اصلاح خاک |
شیمیائی خاک |
کیلو |
1،000 |
3،000 |
3،000،000 |
|
|
محلول پاشی |
لیتر |
50،000 |
50 |
2،500،000 |
||
|
حیوانی |
کیلو |
280 |
40،000 |
11،200،000 |
||
|
اصلاح خاک |
کیلو |
50 |
30،000 |
1،500،000 |
||
|
جمع |
|
18،200،000 |
||||
|
سم و روغن |
سموم دفع آفات |
لیتر |
100،000 |
12 |
1،200،000 |
|
|
تله |
عدد |
1 |
18،000 |
18،000 |
||
|
علف کش |
لیتر |
25 |
32،000 |
800،000 |
||
|
قارچ کش |
کیلو |
4 |
95،000 |
380،000 |
||
|
دفع جانور مزاحم |
عدد |
|||||
|
روغن و صابون |
لیتر |
53 |
12،000 |
636،000 |
||
|
جمع |
|
3،034،000 |
||||
|
سایر |
|
|
||||
|
جمع |
|
|
21،879،000 |
|||
در دسته هزينه اجاره ماشين‌آلات و خدمات جهت اجتناب از محاسبه تأثير هزينه‌هاي استهلاک سرمايه‌گذاري، جاري و تعميرات ماشين‌آلات، فرض بر اين است که باغدار کليه خدمات ماشيني مورد نياز خود را به صورت اجاره‌اي تأمين مي‌کند. با اين فرض ساده‌ساز، ديگر نيازي به محاسبه هزينه استهلاک ماشين‌آلات خريداري شده توسط باغدار و يا هزينه‌هاي جاري راننده، سوخت، روغن، تعميرات و ... نمي‌باشد. جهت محاسبه هزينه ماشين‌آلات به کار رفته براي انجام هر فعاليت، مقدار ماشين-ساعت مصرفي در هر هکتار را در هزينه واحد ضرب مي‌کنيم. در صورت استفاده باغدار از مشاور و يا انجام آزمايش‌هاي باغي، امکان درج هزينه‌هاي مربوطه پس از تقسيم بر مساحت باغ بر حسب هکتار در اين بخش گنجانده شده‌است.
|
عنوان |
واحد |
هزینه واحد |
مقدار |
هزینه (تومان) |
||
|
اجاره ماشین آلات و خدمات |
باغبانی |
شخم زنی |
ماشین- ساعت |
50،000 |
21 |
1،050،000 |
|
تیلر |
ماشین- ساعت |
50،000 |
||||
|
ریپر |
ماشین- ساعت |
50،000 |
||||
|
جمع |
ماشین- ساعت |
21 |
1،050،000 |
|||
|
کود و اصلاح خاک |
شیمیائی خاک |
ماشین- ساعت |
45،000 |
6 |
270،000 |
|
|
محلول پاشی |
ماشین- ساعت |
45،000 |
||||
|
حیوانی |
ماشین- ساعت |
45،000 |
6 |
270،000 |
||
|
اصلاح خاک |
ماشین- ساعت |
45،000 |
||||
|
جمع |
ماشین- ساعت |
12 |
540،000 |
|||
|
سم و روغن |
سموم دفع آفات |
ماشین- ساعت |
45،000 |
10 |
450،000 |
|
|
تله |
45،000 |
|||||
|
علف کش |
ماشین- ساعت |
45،000 |
||||
|
قارچ کش |
ماشین- ساعت |
45،000 |
||||
|
دفع جانور مزاحم |
ماشین- ساعت |
45،000 |
||||
|
روغن پاشی |
ماشین- ساعت |
45،000 |
1 |
45،000 |
||
|
جمع |
ماشین- ساعت |
11 |
495،000 |
|||
|
آزمایش و مشاوره |
آب، برگ، خاک و سایر |
عدد |
1،000،000 |
0.1 |
100،000 |
|
|
سایر |
|
|
||||
|
جمع |
|
|
2،185،000 |
|||
جمع کل هزینه های جاری
|
عنوان |
هزینه (تومان) |
|
هزینه های کارگری |
5،880،000 |
|
مواد مصرفی و وسایل جایگزین |
21،879،000 |
|
اجاره ماشین آلات و خدمات |
2،185،000 |
|
جمع |
29،944،000 |
ميانگين ساليانه هزينه هاي سرمايه اي باغباني يک هکتار باغ پسته مثمر
در اين بخش از جدول هزينه‌ها، تأثير سرمايه‌گذاري‌هاي اوليه جهت احداث يا خريد امکانات لازم به منظور توليد پسته توسط باغدار که معمولاً مدنظر باغداران قرار نمي‌گيرد، ديده‌شده‌است.
مهم‌ترين عامل سرمايه‌اي، تأمين آب است. به‌دليل نامشخص بودن عمر سفره آبي در منطقه مورد نظر و در نتيجه دشواري محاسبه استهلاک سرمايه خريد چاه، فرض بر خريد کل آب مورد نياز باغ مي‌باشد. با اين فرض ساده‌ساز، ديگر نيازي به محاسبه هزينه استهلاک و يا هزينه‌هاي جاري، تعميرات و يا جابجايي چاه نمي‌باشد.
مدت استهلاک سرمايه باغ با فرض خريد باغ بارور 20 ساله و بهره‌برداري يکنواخت تا 50 سالگي، 30 سال فرض شده‌است. بنابراين، با تقسيم ارزش هر هکتار از باغ مورد نظر بر 30، هزينه استهلاک ساليانه باغ مورد نظر محاسبه مي‌شود. به همين ترتيب، مدت استهلاک سرمايه براي انبار، ديوار و ساختمان موجود در باغ 20 سال و براي سيستم آبياري شامل کانال، لوله، تجهيزات آبياري تحت فشار و مشابه آن 10 سال در نظر گرفته شده‌است.
|
میانگین سالیانه هزینه‌های سرمایه‌ای باغبانی یک هکتار باغ پسته مثمر (تومان) |
||||||
|
عنوان |
واحد |
هزینه واحد |
مقدار |
هزینه |
||
|
آب |
شرب |
با فرض خرید کامل |
متر مکعب |
3،000 |
10،000 |
30،000،000 |
|
استهلاک |
باغ |
سی ساله مستقیم |
هکتار |
500،000،000 |
0.03 |
16،500،000 |
|
انبار و ساختمان |
بیست ساله مستقیم |
هکتار |
500،000 |
0.05 |
25،000 |
|
|
سیستم آبرسانی |
ده ساله مستقیم |
هکتار |
17،000،000 |
0.1 |
1،700،000 |
|
|
سایر |
|
|
||||
|
جمع |
|
|
18،225،000 |
|||
|
کل سرمایه‌ای |
جمع |
|
|
|
|
48،225،000 |
میانگین سالانه هزینه های بیمه، برداشت، حمل، فرآوری و مدیریت
کليه هزينه‌هايي که تا اينجا بررسي شدند، هزينه‌هاي وابسته به مساحت بودند. اما هزينه‌هاي بيمه کشاورزي، برداشت، حمل، فرآوري و مديريت وابسته به مقدار محصول ساليانه مي‌باشند. به همين دليل، هزينه‌هاي مذکور در يک جدول جدا و براساس هزينه مصروف براي هر کيلو پسته خشک منظور شده‌اند.
|
میانگین سالیانه هزینه‌های بیمه، برداشت، حمل، فرآوری و مدیریت برای هر کیلو پسته خشک (تومان) |
|
|
عنوان |
هزینه |
|
بیمه کشاورزی |
750 |
|
نگهبانی، برداشت و حمل |
2،500 |
|
فرآوری |
3،000 |
|
بیمه آتش سوزی و سرقت |
120 |
|
مدیریت و دفتری |
5،000 |
|
سایر |
- |
|
جمع |
11،370 |
هزينه تمام شده توليد هر کيلو پسته خشک
براي محاسبه هزينه تمام شده توليد هر کيلو پسته خشک از باغ مثمر مورد نظر، بايد به نوعي هزينه‌هاي جاري و سرمايه‌اي باغباني را که براي واحد سطح محاسبه شده‌اند با هزينه‌هاي بيمه، برداشت، حمل، فرآوري و مديريت جمع کرد. اين خواسته، با تقسيم مجموع هزينه‌هاي جاري و سرمايه‌اي باغباني بر مقدار برداشت در واحد سطح بر حسب کيلو براي باغ مورد نظر بدست مي‌آيد. سپس، با جمع عدد بدست آمده با مجموع هزينه‌هاي بيمه، برداشت، حمل، فرآوري و مديريت، هزينه تمام شده توليد هر کيلو پسته خشک حاصل خواهدشد.
|
عنوان |
هزینه |
|
جمع هزینه های جاری باغبانی برای هر کیلو پسته خشک |
21،390 |
|
جمع هزینه استهلاک سرمایه گذاری های باغی برای هر کیلو پسته خشک |
34،450 |
|
جمع هزینه های بیمه، برداشت، حمل، فرآوری و مدیریت برای هر کیلو پسته خشک |
11،370 |
|
هزینه تمام شده تولید برای هر کیلو پسته خشک درهم |
67،210 |
|
مقایسه هزینه‌های تولید پسته طی دو سال محصولی اخیر |
|||
|
(کلیه هزینه ها به تومان می باشند) |
|||
|
سرفصل هزینه |
سال زراعی |
سال زراعی |
درصد |
|
96-95 |
97-96 |
افزایش |
|
|
هزینه کارگری |
4،760،000 |
5،880،000 |
24% |
|
هزینه مواد مصرفی و وسائل جایگزین |
10،032،000 |
21،879،000 |
118% |
|
هزینه اجاره ماشین آلات و خدمات |
1،312،000 |
2،185،000 |
67% |
|
جمع هزینه های جاری باغداری در هر هکتار |
16،104،000 |
29،944،000 |
86% |
|
هزینه های سرمایه ای باغداری در هر هکتار |
13،432،500 |
48،225،000 |
259% |
|
جمع هزینه های باغداری در هر هکتار |
29،536،500 |
78،169،000 |
165% |
|
هزینه های باغداری به ازاء هر کیلو پسته خشک |
21،098 |
34،450 |
63% |
|
هزینه های بیمه، برداشت، حمل، فرآوری و مدیریت برای هر کیلو پسته خشک |
4،710 |
11،370 |
141% |
|
هزینه تمام شده تولید برای هر کیلو پسته خشک دَرهَم |
25،808 |
67،210 |
160% |