در شرایطی که بر اساس آمارهای منتشر شده صادرات پسته در سال گذشته حدود 28 درصد نسبت به سال 1393 کاهش پیدا کرده است رئیس انجمن پسته، دیررسی پسته سال گذشته و قبضه شدن بازار چین توسط آمریکا، برخی شایعات پسابرجامی مبنی بر افت شدید نرخ ارز و بورس و ... را از موانع صادرات پسته در سال گذشته عنوان کرده و معتقد است علی رغم کاهش صادرات پسته در سال گذشته، ایران همچنان نخستین صادر کننده پسته به شمار می‌رود و آمریکا نخستین تولیدکننده.
محسن جلال‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: سال گذشته به دلیل شرایط اقلیمی کمی دیرتر پسته برداشت شد و در همین زمان آمریکایی‌ها بخشی از محصول باقی مانده از سال قبل‌شان را به بازارهایی مانند چین که یکی از اصلی‌ترین مشتریان پسته ایرانی به شمار می رود ارسال کردند و طی دو ماهه ابتدای سال گذشته بازار چین را که پیش از این 60 درصد پسته ایرانی به این کشور صادر می‌شد، قبضه کردند و نتوانستیم به میزانی که می‌خواهیم آنجا صادرات داشته باشیم .
وی افزود: دلیل دیگر این بود که در طول امسال نرخ ارز ثابت بود و یکی از عواملی که باید همتراز با نرخ تورم تغییر کند نرخ ارز است. اما این اتفاق نیفتاد بنابراین نمی‌توان کالایی را صادر کرد که هزینه تمام شده ریالی آن رو به افزایش است. اما وقتی در کشور تورم وجود دارد هزینه‌های تولید از کارگری تا انرژی و... افزایش می‌یابد؛ بنابراین این مشکل نتوانست انگیزه مناسبی برای صادر کنندگان ایجاد کند.
رئیس انجمن پسته ادامه داد: برخی شایعات پسابرجامی نیز در کاهش صادرات پسته اثر گذار بود چرا که برخی می‌گفتند اگر برجام اجرایی شود ارز و بورس با افت ناگهانی مواجه می‌شود و در چنین شرایطی که صادرکننده ایرانی بهای محصولش دو تا 6 ماه بعد بازمی‌گردد چه اطمینانی می‌تواند داشته باشد که دست به صادرات بزند و همین عامل سبب شد تا برخی تاجران پسته احتیاط کنند اما به نظر می‌رسد که باید سیستمی طراحی شود تا بتوان زیان ناشی از نوسانات ارز را جبران کرد.
جلال‌پور با اشاره به اینکه آمار 250 هزار تن تولیدی که وزارت جهاد کشاورزی برای پسته اعلام می‌کند مورد قبول نیست و سال گذشته نهایتا 200 تا 210 هزار تن پسته تولید شد، اظهار کرد: این تفاوت آماری به علت تخمین‌هایی است که وزارت جهاد کشاورزی می‌زند در حالی که سال گذشته به دلیل نبود آب تولید محصول از نظر کمی و کیفی با افت مواجه می‌شود و حتی بخشی از محصول به دلیل همین شرایط اقلیمی پوک می‌شود در حالی که وزارت جهاد کشاورزی این را هم جزو آمار تولید به حساب می‌آورد.
وی تصریح کرد: بنابراین از حدود 210 هزار تن پسته تولید شده در سال گذشته حدود 25 درصد آن مصرف داخلی است که حدود 40 هزار تن می‌شود و 10 تا 15 هزار تن آن ضایعات پوست پسته است و آن‌ها را به عنوان مغز صادر می‌کنیم و به غیر از حدود 130 هزار تن پسته صادر شده در سال گذشته مابقی آن در شش ماه نخست امسال صادر می‌شود.
رئیس انجمن پسته اعلام کرد: امسال تولیدمان مشابه سال گذشته خواهد بود و برای چند سال آتی خطری وجود ندارد اما برای آینده پسته دو خطر اساسی احساس می‌شود یکی اینکه وضعیت تولید به دلیل کم آبی و بحران جدی آب روز به روز نگران کننده‌تر شده و باعث می شود تولید پسته روز به روز از نظر کمی و کیفی کمتر شده قیمت تمام شده بالاتر رفته و رقابت پذیر نباشیم همچنین از سوی دیگر آمریکا به شدت تولید پسته را افزایش داده و بر اساس برنامه کوتاه مدتشان درصدند تا چند سال آینده تولیدشان به حدود 500 تا 600 هزار تن برسد و باید به وضعیت تولید و بازار پسته رسیدگی کنیم.
ایران همچنان نخستین صادرکننده پسته، آمریکا بزرگترین تولیدکننده
جلال‌پور با اشاره به اینکه ایران در سال گذشته همچنان در صادرات رتبه اول و در تولید رتبه دوم پس از آمریکا را دارد، گفت : اگر تعرفه صادرات پسته را برداریم آمریکایی ها مشتاق‌اند که پسته ایرانی را مصرف کنند چرا که برشتگی و روغن آن بسیار بیشتر است، اما پسته آمریکایی را اگر بیشتر از 120 درجه حرارت دهیم می سوزد و کیفیت آن از بین می رود.
وی ضمن رد ادعای برخی مسئولان آلمانی که پسته ایرانی را به دلیل آفلاتوکسین کم مشتری در اروپا می‌دانند اعلام کرد: دو دلیل عمده برای کاهش صادرات پسته به اروپا در سال‌های گذشته می‌توان برشمرد، یکی از آن‌ها این است که آمریکایی ها می توانند قراردادهای بلند مدت ببندند چرا که قیمت ارزشان، آمارهایشان، ارتباطات سیاسی‌شان و... را در بلندمدت برنامه‌ریزی می‌کنند، اما تاجران ایرانی بیشتر از چند ماه نمی‌توانند قرارداد ببندند، همچنین آمریکایی ها از تولید تا بازار مصرف حضور دارند و حتی بزرگترین شرکت‌های صادرکننده پسته در آمریکا نیز در مغازه‌ها و سوپرمارکت‌های سطح شهر محصولاتشان را خودشان عرضه می‌کنند.
رئیس انجمن پسته افزود: برای ارزیابی درست از تولید و بازار پسته چند موضوع را باید دید، نخست اینکه پسته یک محصول باغی است که باید سال‌آوری، آفت، سرمازدگی و دیگر عوامل طبیعی را که در همه دنیا مشترک است را نیز در نظر بگیریم.
جلال‌پور ادامه داد: نرخ ارز دومین عامل در قیمت و صادرات پسته است چرا که پسته تنها محصول صادراتی ایران است که بیش از 80 درصد آن صادر می‌شود، بنابراین پسته بر خلاف دیگر محصولات کشاورزی از آنجا که عمده آن را را در بازار خارجی خریداری می‌شود قیمت را نیز در بازار جهانی تعیین می‌کنند. بنابراین به نرخ ارز و قیمتی که در بازار جهانی برای آن تعیین می‌شود بسیار وابسته است.
به گفته وی عامل دیگری که در قیمت و بازار پسته موثر است پیک مصرف پسته در سایر کشورهاست چرا که دیگر کشورها مانند ایران که غالبا در شب یلدا و ایام نوروز پسته مصرف می‌کنند، در زمان‌های خاصی مصرف‌شان بیشتر می‌شود که البته برخی از اعیاد مشتریان خارجی مانند چینی‌ها حدود یک ماه در تغییر است.
رئیس انجمن پسته تصریح کرد: رقابت سالم، بازارشناسی و بازارسنجی درست است و در واقع سنجش و مدیریت بازار از جمله عواملی است که می تواند روی صادرات یک محصول اثرگذار باشد.
