سحر نخعي
مسئول روابط بين‌الملل انجمن پسته ايران
ماهنامه شماره 45 - اسفند 98 -فروردین 99
آقاي ماتويان! لطفاً در مورد انواع بيمه‌هايي که در دسترس توليدکنندگان پسته در کاليفرنيا وجود دارد توضيح دهيد؟
در آمريکا ده‌ها سال است که امکان بيمه‌کردن تعداد زيادي از محصولات کشاورزي وجود دارد، اما بيمه پسته از سال 2012 شروع شد. پسته يکي از آخرين محصولاتي بود که براي جبران خسارت‌هاي ناشي از بلاياي طبيعي بيمه به آن تعلق گرفت. وقتي محصول خسارت ببيند، بيمه‌گذار ميزان محصول خسارت‌ديده (ميزان دقيق محصول به تن) را پوشش مي‌دهد و معادل آن به کشاورز غرامت مي‌پردازد. ميزان توليد هر باغدار تعيين‌کننده مقدار ضمانت بيمه است. کشاورز بايد محصولش را حداقل براي دوره‌اي 2 ساله بيمه کند (به علت خاصيت سال‌آوري پسته). بيشتر توليدکنندگان پسته هر سال محصول خود را بيمه مي‌کنند.
بيمه تحت شرايط زير جبران خسارت مي‌کند:
- نامساعدي شديد آب و هوايي؛ (سرمازدگي، يخ زدگي، بارندگي شديد نزديک يا در طول فصل برداشت، گرمازدگي)
- بروز اشکالات جدي در سيستم آبياري؛ البته تنها به اين شرط که بخشي که باعث خسارت شده قبلاً بيمه شده باشد، مثل پمپ آبياري معيوب.
- آفات و بيماري‌هاي گياهي؛ اين مورد مستلزم آن است که کشاورز هيچ کوتاهي در کنترل آفات براي محصولش نکرده نباشد، اگر کشاورز همه اقدامات لازم و ضروري را براي محافظت از محصولش نکرده‌باشد بيمه خسارتش را پوشش نمي‌دهد.
- فوران آتشفشاني؛ زمين‌لرزه، آتش‌سوزي يا حمله حيوانات وحشي.
معيارهاي اساسي براي درخواست بيمه محصول پسته چيست؟
1- حداقل 4 سال از به بار نشستن اقتصادي درخت گذشته‌باشد؛ درخت پسته معمولاً 6 سال بعد از کاشت به بار مي‌نشيند، بنابراين براي اينکه درخت پسته تحت پوشش بيمه درآيد بايد حداقل 10 ساله باشد.
2- توليدکننده بايد اسناد دقيق ميزان توليد سالانه محصولش را به بيمه‌گذار ارائه دهد (اين سوابق را مي‌توان از طريق ضباطان پسته تهيه کرد).
سطح پوشش بيمه چگونه انتخاب مي‌شود؟
بستگي به نوع سال محصولي دارد؛ در يک سال پرمحصول طبيعتاً انتظار مي‌رود سطح توليد بالا برود. در سال‌هاي ناآور هم که ميزان توليد اُفت مي‌کند. توليدکنندگان مي‌توانند سطح پوششي بين 50 تا 75 درصد از عملکرد واقعيِ توليد خود را انتخاب کنند.
نحوه اخذ بيمه چگونه است؟
باغدار بيمه محصولش را از يک بيمه‌گذار مورد تأييد وزارت کشاورزي آمريکا خريداري مي‌کند. پرداخت‌ها براساس ميانگين عملکرد باغات و سطح پوشش انتخابي کشاورز صورت مي‌گيرد. يک سري اصول اساسي در اين مورد وجود دارد؛ اول اينکه باغدار بايد مشخص کند ميانگين عملکرد باغاتش چقدر است؛ اگر مثلاً 2 تن در هکتار باشد، باغدار بايد سطح پوششي (50، 65، 70 يا 75 درصد) انتخاب کند که بتواند آن را با نرخ حق بيمه تطبيق دهد. اگر ميزان توليد باغدار پايين‌تر از سطح پوشش انتخابي او بيايد، به همان مقدار غرامت به کشاورز پرداخت مي‌شود.
فرض کنيد ميانگين عملکرد يک باغدار به طور معمول 3 تن در هکتار است و وي سطح پوشش 65 درصدي انتخاب کرده است (که حدوداً مي‌شود 2 تن). اگر در آن سال ميانگين عملکرد باغدار به 1 تن کاهش پيدا کند، ميزان خسارت حدود 1 تن مي‌شود. بنابراين، 1 تن خسارت ضرب در قيمت انتخابي مي‌شود و بيمه‌گذار به باغدار غرامت مي‌پردازد.
باغدار سطح پوششي بين 50 تا 75 درصد و قيمتي بين 55 تا 100 درصد را براي دوره‌اي 2 ساله انتخاب مي‌کند. از آنجا که ميزان توليد سالانه گزارش مي‌شود، ميزان عملکرد هر سال بايد مجدداً محاسبه بشود، غرامتِ هر گونه ضرر و زيان سال به سال پرداخت مي‌شود. باغدار براي برخورداري از بيمه بايد سوابق حداقل 4 ساله توليد مثمرش را به بيمه گذار ارائه دهد. باغات پسته پس از رسيدن درختان به باردهي کامل (گذشت 10 سال از زمان کاشت) قابل بيمه‌شدن مي‌شوند.
سطح پوشش و درصد قيمت براي بيمه پسته امسال چقدر اعلام شده‌است؟
امسال باغداران مي‌توانند محصول خود را به ازاي هر کيلو 5.40 دلار بيمه کنند. البته قيمت‌هاي پايين‌تر هم مي توانند انتخاب کنند. مثالي که در جواب به سوال قبل زده شد به وضوح چگونگي عملکرد برنامه بيمه با قيمت و سطح توليد انتخاب شده را توضيح مي‌دهد. تعداد بسيار کمي از توليدکنندگان در سطح 75 درصد بيمه مي‌کنند چرا که بسيار هزينه‌بَر است.
در سال محصولي 2015 صنعت پسته کاليفرنيا با خسارات جدي و کاهش شديد عملکرد باغات مواجه شد. آيا آن زمان به توليدکنندگان مطابق سطح پوشش انتخابي که به آنها وعده داده شده بود، غرامت پرداخت گرديد؟
در سال 2015 شاهد کمترين ميزان عملکرد پسته کاليفرنيا بوديم. بله، به هر توليدکننده‌اي که آن سال تحت پوشش بيمه محصولات کشاورزي قرار گرفته بوده غرامت پرداخت شد. حتي به باغداراني که بر مبناي حداقلي بيمه خريده بودند هم غرامت پرداخت شد. بيمه محصولات کشاورزي که توسط وزارت کشاورزي آمريکا تبيين شده يک نوع بيمه دارد به نام بيمه «شرايط فاجعه‌آميز» که قيمتش 300 دلار به ازاي هر مجموعه بيمه‌شونده است. تنها زماني که از اين نوع بيمه استفاده شد همان سال 2015 بود. در آن سال عملکرد باغات بعضي از باغداران 10 تا 30 درصد عملکرد معمول‌شان بود. دولت به باغداراني که براي اين نوع بيمه ثبت نام کرده بودند و 50 درصد ميزان توليدشان را با حداقل سطح قيمتي بيمه کرده‌بودند، غرامت پرداخت‌کرد.
آيا بيمه محصولات کشاورزي تنها بر اساس ميزان توليد محصول جبران خسارت مي کند؟
برخي از شرکت‌هاي بيمة محصولات کشاورزي در حال حاضر يک نوع بيمه جديد ارائه مي‌دهند به نام «طرح درآمد ناخالص واقعي (ARH)» که اين برنامه به‌جاي مبنا قرار دادن ميزان توليد، بر اساس ميزان درآمد معمول يک باغ به بيمه شونده غرامت پرداخت مي‌کند. اين برنامه زماني به درد مي‌خورد که باغدار محصولات مختلف کشاورزي داشته باشد که دچار خسارت شده‌باشند. مطابق سياست اين نوع بيمه، باغدار بايد ضمن ارائه آمار سطح زيرکشت، توليد و فروش هر محصول، سوابق ساليانه درآمدش (شامل رسيدهاي مربوط به بسته‌بندي، انبارداري و ضبط و فرآوري هر محصول) را هم به بيمه‌گذار ارائه دهد تا بتواند تحت پوشش اين نوع بيمه درآيد.
اين نوع بيمه از باغدار در مقابل ضرر و زيان‌هاي ناشي از کاهش عملکرد، اُفت قيمت، اُفت کيفيت محصول يا هر ترکيبي از اين عوامل محافظت مي‌کند. ويژگي اصلي اين بيمه اين است که اجازه مي‌دهد غرامت پرداختي، ضررهاي اقتصادي ناشي از کيفيت يا قيمت‌گذاري پايين در بازار را بهتر نشان دهد. ناگفته نماند اين نوع بيمه بسيار گران قيمت است. اما به هر حال بعضي از باغداران ترجيح مي‌دهند از کل درآمد مزرعه‌شان محافظت کنند، نه فقط از سطح توليد يک محصول.